Gepubliceerd op 09-10-2020
Ben u werkzaam in een organisatie waar het lijkt alsof iedereen voor zichzelf werkt? Organisatieonderdelen niet of nauwelijks met elkaar samenwerken? En conflicten niet besproken worden? Weet dan dat u helaas niet bij een unieke organisatie werkt. Zolang als de mens bestaat, is er sprake van onderlinge concurrentie, botsende ego’s, manipulatie en conflicten. Een organisatie is dan ook een prima ‘battlezone’ voor deze menselijke eigenschappen. Maar moet het zo zijn? Is dit ons DNA of laten we ons manipuleren?
Evolutiepsychologie: onze voorouder was vriendelijk
De laatste gemeenschappelijke voorouder van de mens, de chimpansee en bonobo, leefde zo’n acht miljoen jaar geleden. Rond die tijd volgde een splitsing en ontstonden de chimpansees/ bonobo’s en de mensen als takken. Zo’n twee miljoen jaar geleden splitste de tak der mensapen nog. Na die splitsing evolueerden de chimpansees en bonobo’s afzonderlijk van elkaar. Wij mensen delen 98% van ons DNA met beide soorten. We kunnen dus net zo vriendelijk als de bonobo en even gewelddadig als de chimpansee zijn. Maar evolutionair gezien heeft de bonobo zich minder moeten aanpassen. Hij heeft het regenwoud in Congo nooit verlaten, in tegenstelling tot de chimpansee. Nu blijkt ook nog uit recent onderzoek dat de mens anatomisch meer op de bonobo lijkt. Voorzichtig gesteld zou de voorouder van de mens en de bonobo/ chimpansee zachtaardig geweest kunnen zijn en is de chimpansee een agressieve uitloper.
Hoe kan het dat er zoveel geweld is in de wereld en organisaties soms wel op slagvelden lijken? De verklaring is simpel en pijnlijk.
We laten ons verleiden tot conflict
Bij conflicten op het werk en in de wereld denken we meestal in termen van goed of fout. Maar dat is een misvatting. Het gekke is namelijk dat iedere partij denkt het goede te doen. Een dief die een brood steelt, doet dit omdat hij zijn gezin wil voeden. De politie houdt de dief aan omdat stelen niet mag. Beide partijen denken het goede te doen.
De kans bestaat ook dat (politieke) leiders met hun instituten het slechtste in ons naar boven halen omdat ze ons laten denken dat we het goede doen. Ze manipuleren en conditioneren hun mensen. Denk aan de politiemensen die met geweld een demonstratie tegen een dictator de kop indrukken. Geloof me, de meeste politiemensen voelen aan dit niet goed is, maar voor hun gevoel kunnen ze niet anders. Hun gezin is immers in gevaar als ze niet hun werk doen. Ze handelen dus vanuit het goede in hun ogen.
Daarmee gaan we voorbij aan ons psychologisch DNA. Mensen willen samen in vrijheid en veiligheid leven en hun werk doen. Helaas helpen we in organisaties en regeringen soms de verkeerde mensen aan de macht. Onze voorouder wordt dringend om hulp verzocht!
